CARRIÈRE
Andrea Arnold werd in 1961 geboren in Kent, haar ouders waren erg jong (16 en 17 jaar oud) en gingen al snel uit elkaar. Haar moeder voedde haar vier kinderen alleen op. Dat zou later de inspiratie vormen voor Arnolds korte film WASP.

Arnold begon al op jonge leeftijd te schrijven. Toen ze zestien was, verliet ze de school in de hoop actrice te worden. Een paar jaar later vertrok ze naar Londen en ging werken bij een televisieprogramma voor kinderen. Terwijl ze bij de televisie werkte, bleef ze ook schrijven en haar ambities ontwikkelen. Na tien jaar televisie besloot ze dat ze haar verhalen wilde verfilmen. Ze ging aan het American Film Institute in Los Angeles studeren en maakte een aantal korte films. Met WASP won ze in 2005 een Oscar voor beste korte (live action) film.

Na haar studie in de Verenigde Staten keerde ze terug naar het Verenigd Koninkrijk en maakte korte films voor televisie. Al snel volgde haar eerste speelfilm: RED ROAD in 2006. De film won een BAFTA voor beste debuutfilm en kreeg de juryprijs op het filmfestival van Cannes. Die eer zou ook FISH TANK en AMERICAN HONEY te beurt vallen. Op dat moment was Ken Loach de enige andere regisseur die de juryprijs drie maal gewonnen had. Opvallend, daar het werk van Arnold regelmatig met dat van Loach vergeleken wordt.

“Mijn films maken het je niet makkelijk. Dat zie ik ook wel. Ik krijg het gevoel dat mensen een fysieke ervaring met ze hebben. Na de film hebben ze het gevoel dat ze iets meegemaakt hebben.”

Arnold’s films worden geroemd vanwege hun compromisloze intensiteit enonderhuidse zinnelijkheid. De innovatieve complexiteit van haar films maakt haar affiniteit met de Britse traditie van het sociaal realisme gecompliceerd. Thematisch liggen de films van sociaal realistisch boegbeeld Ken Loach dichtbij, maar door haar manier van filmen geeft Arnold de traditie een nieuwe invulling. Empathie voor de werkende klasse, locatie opnames en het werken met niet professionele acteurs zijn kenmerkend voor de sociaal realistische drama’s die de Britse cinema voortbrengt. Maar door haar kadrering, montage, geluidsontwerp en kleurgebruik weet Arnold die traditie nieuw elan te geven. In haar recentste film BIRD vult ze dat aan met een vleugje magisch realisme.

Dat is er niet zo bewust in gestopt, het is gewoon hoe ik de wereld zie. De wereld zit vol magie, toch? Kijk maar eens naar een libel in close-up, of naar een luiaard, of een meeuw. (Filmkrant)

Het is aan de kijker om de verschillende elementen te combineren.

De vraag naar de zoektocht naar zelfacceptatie van haar personages ketst af. Het lijkt een constante in haar oeuvre, niet alleen in Bird. De filmmaker, resoluut: ‘Op dat niveau praat ik liever niet over mijn films. Dan moet ik het uitleggen en dat haat ik. Ik leg nooit uit waar de ‘reis’ van een personage in de film voor staat, of zoiets. (de Volkskrant)

CASTING
Arnold werkt graag met niet-professionele acteurs. Voor FISH TANK zocht ze zelfs in eerste instantie een non-professional voor de rol die Michael Fassbender uiteindelijk zou spelen. “Er was een man in mijn plaatselijke park die de vuilnisbakken daar leegde. Hij had een interessante look. Ik dacht aan hem. Maar toen ik Katie castte die nog nooit had geacteerd, leek het me wat teveel om twee onervaren mensen tegenover elkaar te zetten. Toen realiseerde ik me dat, als ik een professionele acteur die rol gaf, het een weerspiegeling zou zijn van de situatie in de film. Hij is wijzer, ouder, zekerder van zichzelf. Zij niet, ze is jong en heeft geen levenservaring. Het leek me een goede combinatie. De niet-professional leert van de professional, maar de professional leert ook van de niet-professional. Hij werkt met iemand die totaal onvoorspelbaar is. Hij weet niet wat er gaat gebeuren."

Voor AMERICAN HONEY bleek het vinden van hoofdrolspeelster Sasha Lane een kwestie van street casting. “Iemand anders zou de casting van de film doen, maar dat bleek twee weken voor we zouden gaan draaien op niks uit te draaien. We moesten drastisch te werk gaan. Ik stapte op een vliegtuig en ging naar Panama, Florida. Het was tijdens Spring Break. Dat is best een goede tijd om je castte zoeken omdat er zoveel mensen op pad zijn en iedereen aan het dansen is op het strand en op straat. Eigenlijk kan je gewoon rondhangen op de parkeerplaats van Walmart en mensen bekijken. We kochten een soort tuinstoelen en gingen bij de ingang van Walmart zitten! Maar we vonden Sasha aan het strand. Ze was daar met haar vrienden en viel meteen op. We achtervolgden haar en lieten haar later die avond auditie doen in een hotel. Ze leek het echt te kunnen. De dag daarna lieten we haar auditie doen met een van de andere acteurs en dat was dat... ze was gewoon goed!”

Net als in FISH TANK stond in AMERICAN HONEY de onervaren hoofdrolspeler tegenover een professionele acteur, Shia LeBeouf. Het was een uitstekende match. De film bleek een mooi startschot voor de carrière van Sasha Lane.Het Amerikaanse filmavontuur had ook voor Andrea Arnold gevolgen. Na AMERICAN HONEY in 2016 regisseerde ze, onder andere, afleveringen van ‘Transparent’ en ‘Big Little Lies’. Arnold keerde terug naar haar geboortestreek in Engeland voor BIRD. Daarin schittert nieuwkomer Nykiya Adams naast gevestigde namen Barry Keoghan en Franz Rogowski.

CINEMATOGRAFIE
De vaste cameraman van Andrea Arnold is Robbie Ryan. Ryan werkte de afgelopen jaren met grote namen en filmde, onder andere, I, DANIEL BLAKE, SORRY WE MISSED YOU en THE OLD OAK met Ken Loach, en THE FAVOURITE en POOR THINGS met Yorgos Lanthimos. Voor Arnold’s uitstapje naar het kostuumdrama WUTHERING HEIGHTS won Ryan op het filmfestival van Venetië twee prijzen. “Ik ontmoette Andrea om te praten over het draaien van haar korte film WASP, die ik heb mogen filmen en sindsdien hebben we samen gewerkt aan veel andere films. We kunnen het goed met elkaar vinden en het is echt een voorrecht om met haar aan haar films te werken. De films dompelen je visueel onder. Ze is zo’n goede regisseur en vertrouwt erop dat ik de beelden vind die zij in haar hoofd heeft.” Aldus Robbie Ryan.

INSPIRATIE
De films van Arnold worden regelmatig vergeleken met het werk van andere regisseurs die sociale problemen aankaarten of een beeld van hedendaagse, arme, jongeren geven. De meest genoemde naam is die van Ken Loach. Maar ook regisseurs als Gus Van Sant en Harmony Korine, die vooral Amerikaanse jongeren laten zien, worden vaak genoemd. Haar helden zijn echter Terrence Malick en Andreï Tarkovski, beiden regisseurs die sterk visueel vertellen. “Ik kan me niet herinneren waarom of hoe ik met schrijven begon, maar ik denk, dat dat altijd een manier is geweest om te proberen de wereld te begrijpen.” Zelf wil ze niet vergeleken worden met andere regisseurs en probeert ze juist haar eigen stijl te vinden. Over de vergelijking met Loach zei ze zelfs: "Beledig hem niet!"

Het Vlaamse filmtijdschrift Filmmagie had een interessante ontmoeting met Arnold, die helemaal niet van aandacht voor haar persoon houdt. “Ik wil wel dat mensen iets weten over mijn films, ik begrijp alleen niet waarom ze iets over mij zouden willen weten.” Hoewel ze de Britse sociaal realistische traditie respecteert, overstijgen haar films via fantasie en zelfreflectie het naturalisme. Arnolds poëtisch realisme vertrekt van levensechte personages en toont veeleer hun blik op de wereld dan hoe die wereld in elkaar zit. Wat haar boeit is een state of mind, een geestesgesteldheid bepaald door emoties, relaties en levensomstandigheden.Filmmagie weet de vinger op de juiste plek te leggen: Arnold maakt geen sociaal realistische films, maar poëtisch realistische films.

De VPRO Gids gaf een mooie samenvatting van de kwaliteiten die Arnold als filmmaker tekenen: “Haar intuïtieve filmstijl, rauw en spanningsvol; haar voorliefde voor niet-professionele acteurs, voor muziek en dans, onvoorspelbaarheid en natuur. In haar betrokken portretten van mensen uit een arbeidersmilieu heeft ze oog voor de complexiteit van het leven. Aan de wortel daarvan ligt haar voorliefde voor zwerftochten en interesse in alternatieve families.”

NATUUR
In de films van Arnold spelen natuur en beestjes een belangrijke rol. Zo zien we in AMERICAN HONEY een vliegende eekhoorn in een jaszak, motten tegen een raam in het zonlicht en een kind dat een kip doodsteekt op een vieze keukenvloer. Schoonheid en brutaliteit liggen dicht bij elkaar.In de natuur en bij de mens. “Ik houd van insecten. Ze zijn verbazingwekkend.”

In WUTHERING HEIGHTS, Arnolds eigenzinnige verfilming van de klassiekervan Emily Brontë, draagt de natuur bij aan de waarachtigheid van het verhaal. De film gaat veel verder dan de gewone interactie van de protagonisten met dieren. De scenes waarin konijnen gevild en schapen geslacht worden dragen bij aan de authenticiteit van het beeld van het Engelse plattelandsleven in de negentiende eeuw. Met de blik van een worm kijken we omhoog en zien talloze close-ups van flora en fauna. Met de blik van een vogel kijken we naar beneden en zien de pracht van het weidse landschap. Beide blikken leiden onze aandacht af van de menselijke personages en richten die aandacht op hun omgeving. Daardoor proberen we die te bevatten vanuit verschillende (niet menselijke) perspectieven.

In BIRD ligt de natuur al besloten in de titel. Net als de jeugdige Andrea Arnold zelf filmt hoofdpersoon Bailey vogels en zoekt ze rust en afleiding in de natuur aan de rand van de stad. Het is niet toevallig dat BIRD daarmee ook verwijst naar KES (1969), de doorbraak film van Ken Loach, waarin de jonge hoofdpersoon zijn grauwe leven ontvlucht door te zorgen voor zijn torenvalk.

Geraadpleegde bronnen:
Sayle Screen, Screen online, Vox, Film Ink Australia, Filmmagie, Edinburgh University Press, LA Times, The New Yorker, Mentorless, Closely Observed Frames, Journal of British Cinema and Television

Podcasts:

IndieWire > Andrea Arnold on "American Honey"
BBC > The Film Programme: Oscar-winning director Andrea Arnold discusses her road movie
The Empire Film Podcast > #232: Luke Evans, Andrea Arnold American Honey with Francine Stock

Fotografie:
Rankin Photo