Pedro Almodóvar is de beroemdste Spaanse cineast van onze tijd. Hij heeft een unieke en herkenbare visie op het leven in Spanje. Net als Hitchcock of Tarantino is zijn achternaam een begrip geworden.
ZIJN JEUGD
Almodóvar werd geboren op 25 september 1949 in de landelijke regio La Mancha ten zuiden van Madrid. Zijn vader was weinig aanwezig en hij werd omringd door vrouwen. Deze vrouwen zouden een belangrijke inspiratiebron voor de filmmaker vormen.
“Ik hing rond tussen de vrouwen bij de rivier, waar ze kleren wasten. Of op de patio's, waar ze praatten, werkten, lachten en zongen. Via hen ontdekte ik het leven. Ze spraken vrij, gingen er niet van uit dat een kind van vier meeluisterde en in zijn hoofd aantekeningen maakte. Ze vormden ook een soort fictie voor mij, al die sterke vrouwen."
Ondanks de aanwezigheid van die vrouwen, voelde Pedro zich in de steek gelaten door zijn moeder. Een eigenzinnig kind dat zich niet thuis voelde op het platteland. Hij voelde zich ‘als een astronaut aan het hof van koning Arthur’: eenzaam en onbegrepen.
Hij las veel en zag veel films in de plaatselijke bioscoop. Zijn fascinatie voor cinema was groot, maar hij kon met niemand zijn passie delen. Pas toen hij op zijn zeventiende naar de Spaanse hoofdstad trok, kwam hij in contact met gelijkgestemden.
MADRID & LA MOVIDA
Spanje was nog een dictatuur en Franco had de filmacademie laten sluiten. Maar Almodóvar was vastbesloten om iets met film te gaan doen. Hij ging werken bij het telefoonbedrijf zodat hij kon sparen voor een Super 8 camera.
Tussen 1972 en 1978 maakte Almodóvar korte films met hulp van zijn vrienden. Geld was er niet, dus filmden ze op daken, in parken en voor het raam: “Gelukkig is Spanje een land met veel natuurlijk licht”, aldus de creatieve filmmaker. Inmiddels was de democratie in Spanje hersteld en kwam de tegencultuur tot bloei. De premières van de vroege films groeiden uit tot ware evenementen in de culturele underground van Madrid.
Almodóvar werd een boegbeeld van La Movida, zoals deze culturele beweging genoemd werd. Aan het eind van de jaren zeventig gaven jonge Spanjaarden uiting aan de nieuwe vrijheden in de alternatieve- en punkscene. Naast het filmen en schrijven, maakte Almodóvar onderdeel uit van de van de punkband Almodóvar & McNamara die ook op de soundtracks van zijn vroege speelfilms te horen is.
Zijn films werden professioneler en in de jaren tachtig kwam hij echt tot bloei als filmmaker. Hij vond zijn eerste muzen en zijn films bereikten een groter publiek. Hij maakte eigenzinnige en controversiële films en ontwikkelde zijn eigen stijl.
“Hombre, ik was gelukkig. Alles in mijn leven was uitvergroot en overdreven, dankzij onze hervonden vrijheid; in de nieuwe Spaanse democratie. Ik was op de beste plek en had de beste tijd van de wereld, ik kon doen wat ik wilde. Die periode heeft me ook als regisseur gevormd. Als ik tien jaar eerder was begonnen, had ik nooit dezelfde films kunnen maken."
EIGEN PRODUCTIEMAATSCHAPPIJ
In 1986 begint Pedro Almodóvar zijn eigen productiemaatschappij, El Deseo (Het Verlangen), samen met zijn broer Agustín.
Vanaf LA LEY DEL DESEO (zijn zesde speelfilm) heeft hij al zijn eigen films geproduceerd. Het gaf hem de vrijheid de films te maken die hij voor ogen had: “Dankzij Agustín heb ik de onafhankelijkheid en vrijheid die ik als regisseur nodig heb. Die is uniek. Zelfs Scorsese kent dat niet." Dat was ook één van de redenen dat hij aanbiedingen uit Hollywood altijd heeft afgeslagen. Zo zag hij het niet zitten om SISTER ACT te gaan regisseren. Zelfs de mogelijkheid om met zijn favoriete actrice Meryl Streep te werken, liet hij aan zich voorbijgaan.
Na LA LEY DEL DESEO volgde MUJERES AL BORDE DE UN ATAQUE DE NERVIOS, de film die zijn internationale doorbraak zou betekenen.
TYPISCH ALMODÓVAR
MUJERES AL BORDE DE UN ATAQUE DE NERVIOS is de eerste film die als typisch Almodóvar gezien kan worden. De stijl is zo typerend, dat hij een genre op zich is geworden: het Almodrama.
Typerend voor een Almodrama is een kleurrijke vormgeving, specifieke muzikale keuzes en sterke emoties: “Ik wil het leven niet imiteren in mijn films, ik wil het representeren. Daarbij gebruik ik de kleuren die ik voel. Soms zijn dat onnatuurlijke kleuren, maar ze hebben altijd tot doel emotie te tonen."
Een Almodrama heeft een complex plot met vrijgevochten personages die traditionele genderrollen en seksuele beperkingen overstijgen. Daarbij verwerkt hij regelmatig autobiografische elementen. Het levert een mix op van (melo)drama, kitsch, ironie, pop-art en zwarte humor. Op geheel eigen wijze komen maatschappelijke problemen aan de orde en worden taboes doorbroken.
“Als je mijn leven wilt begrijpen, moet je naar de personages in mijn films kijken, zij vormen de rode draad in mijn leven.”
Ieder detail is van belang. Niet allen de kleuren, maar ook de kleding (van beroemde ontwerpers als Giorgio Armani, Karl Lagerfeld en Jean Paul Gaultier), interieurs, schilderijen, meubels, etc. Details die een omgeving scheppen voor personages die niet in een hokje passen. Ontevreden vrouwen die eindelijk voor zichzelf opkomen, mannen die emoties durven te tonen. Een mooie omschrijving van wat sinds de jaren tachtig in Spanje als ‘Almodovariaans’ wordt gezien is: ‘wanneer de dingen op hun kop komen te staan. In post-Franco Spanje gaf Almodóvar het machismo weerwoord door undergroundfiguren als travestieten, transgenders, homoseksuelen , criminelen en (huis)vrouwen (moeders) als vanzelfsprekend op de voorgrond te zetten in kleurrijke, vaak komische melodrama’s die elke conventie binnenstebuiten keerden. De opz’nkopsewereld van Almodóvar zit zo vol tegenstrijdigheden, dat goed en slecht niet van elkaar te scheiden zijn. Waarmee hij de opgeheven vinger van elke mogelijke moraal doelgericht neutraliseert.’
De films van Almodóvar zijn nooit eenduidig. Melodrama en komedie raken elkaar, seksuele voorkeuren zijn flexibel, kunst en kitsch zijn niet los van elkaar te zien. Het traditionele gezin is in verval, de katholieke kerk en de overheid zijn geen betrouwbare pijlers van de samenleving. Maar er is een duidelijke ontwikkeling in de manier waarop onderwerpen worden aangesneden. Melodrama maakt grotendeels plaats voor drama. Waarmee de regisseur ook een breder publiek weet te bereiken.
ZIJN SPEELFILMS: 3 STROMINGEN
Almodóvar brak (nationaal) door met frivole en zwarte komedies. Met de komst van sterkere drama elementen kwam ook de internationale erkenning. Zelf vindt hij dat zijn films in drie groepen zijn onder te verdelen.
Eerst was daar het decennium van speelse en kitscherige films, met veel humor en onzin. Dat begon met PEPI, LUCI, BOM Y OTRAS CHICAS DEL MONTÓN in 1980 en bleef herkenbaar in MUJERES DE UN ATAQUE DE NERVIOS, de film waarmee hij in 1988 internationaal doorbraak.
De komedie maakte vervolgens plaats voor duister melodrama dat de psychologische spanning van Hitchcock combineerde met het kleurrijke pathos van Douglas Sirk. Deze periode begint met KIKA (1993), een film waarin het slachtoffer van een verkrachting de ster van een reality show wordt. Almodóvar begon meer oog te krijgen voor het platteland waar hij opgroeide. Dit kwam voor het eerst naar voren in LA FLOR DE MI SECRETO (1995) en is een terugkerend element gebleken.
De pijnlijke kanten van het leven kwamen steeds meer naar voren en de ironie raakte steeds meer op de achtergrond. Deze ‘donkere’ periode wordt getypeerd door films als HABLE CON ELLA (2002), LA PIEL QUE HABITO (2011) en DOLOR Y GLORIA (2019).
De regisseur wordt ouder en de verschillende stromingen lijken ook zijn eigen ontwikkeling te weerspiegelen. Serieuzer en met meer ruimte voor twijfel. “Ik kan ook nooit goed uitleggen waar mijn werk precies over gaat. Mijn films komen intuïtief tot stand. Ik merk wel dat ik ouder word. Voorzichtiger. Ik heb het gevoel steeds minder te weten. Dat is ongetwijfeld in mijn werk terug te zien."
PRIJZEN EN FESTIVALS
MUJERES AL BORDE DE UN ATAQUE DE NERVIOS (1988) betekende zijn internationale doorbraak. De film was een grote hit en werd genomineerd voor een Oscar. Zijn moeder was niet onder de indruk en vond dat hij maar beter terug kon gaan naar zijn baantje bij de telefoonmaatschappij! Het filmhuispubliek dacht er gelukkig anders over en het internationale succes groeide gestaag met films als ÁTAME! (1989) en TACONES LEJANOS (1991).
Vertoningen op de grote filmfestivals en prijzen werden vanzelfsprekend. Met TODO SOBRE MI MADRE (1999) steeg Almodóvar tot grote hoogte. Het was de film waarmee hij definitief een van de belangrijkste Europese filmmakers werd. De film werd, onder andere, bekroond met de Oscar voor beste buitenlandse film.
Met zijn volgende film, HABLE CON ELLA (2002), zou hij andermaal een Oscar in de wacht slepen, nu voor beste scenario.
Naast de Oscars waren er natuurlijk Golden Globe en BAFTA nominaties, en talloze andere prijzen. Op het Filmfestival van Cannes werd TODO SOBRE MI MADRE bekroond voor beste regie. De actrices uit VOLVER werden in Cannes gezamenlijk bekroond en ook het script viel in de prijzen. Antonio Banderas werd in Cannes onderscheiden als beste acteur voor zijn rol in DOLOR Y GLORIA. Een rol die hem ook een Oscarnominatie opleverde.
Het Filmfestival van Venetië eerde zijn carrière 2019 met een Gouden Leeuw.
DE ALMODÓVAR GANG
Een flink aantal acteurs werd dankzij de films van Almodóvar bekend. De regisseur en zijn sterren waren een vaste verschijning in het Madrileense uitgaansleven. Antonio Banderas maakte zelfs de vergelijking met een rockgroep: “We waren haast als The Rolling Stones. We vormden een groep. We gingen samen uit naar clubs en restaurants en reisden samen. Mensen zeiden: Daar komt de Almodóvar gang.” Niet Banderas maar Carmen Maura zou echter zijn eerste muze worden. Almodóvar leerde haar kennen in het theater. Ze was al te zien in zijn eerste film en zou in MUJERES AL BORDE DE UN ATAQUE DE NERVIOS haar hoogtepunt beleven. De ontmoeting tussen Pedro en Carmen lag aan de basis van een aantal scènes in TODO SOBRE MI MADRE. Zo zien we in die film terug dat Almodóvar ervan genoot toe te kijken als Maura haar make-up aanbracht.
Een opvallende verschijning in een groot aantal van zijn films is de uitzonderlijke Rossy de Palma. Vanaf LA LEY DEL DESEO zou zij steeds opduiken in de films van Almodóvar. Hij ontmoette haar in een bar en sindsdien is ze in talloze Europese films te zien geweest.
Almodóvar benaderde Antonio Banderas in het legendarische Café Gijón waar de 19-jarige acteur met vrienden was na een uitvoering in het Teatro María Guerrero. Banderas herinnert zich een opvallende verschijning die bij hen aan tafel kwam zitten. “Hij zei me: Jij hebt een romantisch gezicht. Jij zou in film moeten spelen. Toen vertrok hij." Niet veel later werd Banderas een rol aangeboden in LABERINTO DE PASIONES (1982). Het was het begin van een samenwerking die tot de dag van vandaag voortduurt. In de jaren tachtig waren ze haast onafscheidelijk. Almodóvar noemde Banderas mi hermano menor, mijn jongere broertje…
Ook de grootste Spaanse filmster van de afgelopen decennia heeft veel aan Almodóvar te danken. Nadat Penélope Cruz in een Spaanse komedie had meegespeeld werd ze gebeld. “Mijn vriend zei ‘Almodóvar is aan de telefoon’. Ik dacht dat hij me in de maling nam. Het was een voorrecht met hem te spreken. Hij was een politiek boegbeeld, het symbool van verandering, van democratie”. Almodóvar beloofde een rol voor haar te zullen schrijven. Dat werd Isabel in CARNE TRÉMULA (1997). Het werd het begin van een lange en succesvolle samenwerking.
Almodóvar over Cruz: “Het eerste wat ze zei toen ik haar ontmoette, was dat ze door mijn film ATAME! had besloten actrice te worden. Ze droomde van me. Door Penélope voelde ik me heteroseksueel. Toen ik VOLVER draaide, was ik compleet betoverd door haar, ik verlangde naar haar, als vrouw. Nu ben ik een oudere man en is de vriendschap weer anders. We kennen elkaar allemaal al zo lang."
VROUWEN EN MOEDERS
De filmografie van Almodóvar toont een verzameling sterke en bijzondere vrouwen. Echtgenotes, minnaressen, maar bovenal ook moeders. Al zijn er een paar films waar mannen de boventoon voeren, de regisseur excelleert in zijn portrettering van vrouwen.
Hij groeide op in het gezelschap van vrouwen en benadrukte dat Spanje de naoorlogse periode doorkwam dankzij de vrouwen. De mannen waren uit werken en de Spaanse vader was in de eerste plaats dominant en dwingend. De vrouwen moesten het dagelijkse leven gaande houden.
Almodóvar schiep een aantal onvergetelijke filmmoeders. Manuela in TODO SOBRE MI MADRE die haar zoon verliest en op zoek gaat naar de vader van de jongen. Of Raimunda in VOLVER die te maken krijgt met de dood van haar man. Almodóvars eigen moeder was regelmatig in een cameo te zien. En in DOLOR Y GLORIA zien we een versie van haar terug die dicht bij Almodovars eigen moeder lijkt te liggen.
Geraadpleegde bronnen:
The New Yorker, The Guardian, Indiewire, Time Out, de Volkskrant, de Filmkrant, VPRO Gids
Fotografie:
Nico Bustos
THE ROOM NEXT DOOR is de nieuwe film van Pedro Almodóvar (DOLOR Y GLORIA) met schitterende hoofdrollen van Julianne Moore en Tilda Swinton. In dit intieme drama over ouder worden, leven en sterven, staat de kracht van vriendschap centraal.
De nieuwe korte film van Pedro Almodóvar is een moderne Western met Pedro Pascal (GAME OF THRONES, THE LAST OF US) en Ethan Hawke (BOYHOOD, BEFORE-trilogie) in de hoofdrollen.
Met MADRES PARALELAS komt de Spaanse meester Pedro Almodóvar opnieuw met een fascinerende blik op moeders en moederschap. Na het grote succes van het autobiografische DOLOR Y GLORIA maakt Almodóvar vrouwen weer het middelpunt van zijn werk met prachtige rollen van Penélope Cruz en Milena Smit.
Na afloop van THE HUMAN VOICE zie je een Q&A met steractrice Tilda Swinton en grootmeester Pedro Almodóvar, gehost door Mark Kermode. Over wat hen inspireerde voor deze film en Almodóvars indrukwekkende oeuvre. De Q&A is Engels gesproken.
THE HUMAN VOICE is een korte film van Pedro Almodóvar, gebaseerd op het beroemde toneelstuk ‘La voix humaine’ van Jean Cocteau. In Tilda Swinton vond Almodóvar de ideale vertolker van het personage dat hem al decennia inspireert: een verlaten en ontredderde vrouw.
DOLOR Y GLORIA is de nieuwe film van Spaanse meester Pedro Almodóvar (LOS ABRAZOS ROTOS, VOLVER, TODO SOBRE MI MADRE), waarin een regisseur op leeftijd terugblikt op het verleden en de keuzes die hij onderweg heeft gemaakt. Met prachtige rollen voor steracteurs Antonio Banderas en Penélope Cruz.
Julieta woont samen met haar achttienjarige dochter Antía in Madrid. Julieta heeft onlangs haar man verloren en probeert het verlies te verwerken. De verdrietige periode waar moeder en dochter doorheen gaan zet hun relatie op scherp en drijft hen langzaam uit elkaar.
De passagiers van vlucht 2549 richting Mexico Stad krijgen de schrik van hun leven als het toestel door een technisch mankement dreigt neer te storten.
Een briljant plastisch chirurg, die geobsedeerd is door trauma’s uit zijn verleden, probeert deze te overwinnen met een medische uitvinding.
Harry Caine schrijft en leeft in het donker. Hij wil niet meer herinnerd worden aan die gruwelijke dag veertien jaar geleden, toen hij bij een ernstig auto-ongeluk betrokken raakte en zijn leven een radicale wending nam.
VOLVER (2006) is een bruisende en geestige film van Pedro Almodóvar, over een excentrieke familie. Met glansrollen voor Penélope Cruz en Carmen Maura.
Begin jaren zestig ontdekken twee jongens de liefde op een katholieke school.
HABLE CON ELLA (2002) van Pedro Almodóvar is een ingetogen en tragikomisch portret over de parallelle verhalen van twee mannen en hun liefde voor twee comateuze vrouwen.
TODO SOBRE MI MADRE (1999) van regisseur Pedro Almodóvar is een bitterzoet drama over verlies, spijt, verlangen en vriendschap.
Na een vrijpartij in een disco besluit Victor bij Elena thuis langs te gaan. Elena voelt zich belaagd en bedreigt hem met een pistool. Net als politieman David verschijnt, gaat het pistool af. Victor belandt achter de tralies en David in een rolstoel. Hij groeit uit tot paralympische ster en trouwt met Elena. Als Victor vrij komt, zint hij op wraak.
Schrijfster Leo stort geestelijk in als ze zich realiseert dat haar man niet meer van haar houdt. Na een depressie besluit ze haar leven om te gooien. Onder pseudoniem gaat ze schrijven voor een krant en levert haar succesvolste boek af. De hoofdredacteur van de krant wordt verliefd op haar, maar weet niet dat zij zijn geliefde roman heeft geschreven.
De in Spanje woonachtige Amerikaanse schrijver Nicolas roept de hulp in van schoonheidsspecialiste Kika om het lijk van zijn zoon Ramon te verzorgen. Ramon blijkt echter niet dood en Kika trekt bij hem in. Helaas wordt hun geluk verstoord door een voortvluchtige gevangene, een lesbische huishoudster en presentatrice Andrea die de ergste realityshow van de Spaanse televisie maakt.
Nadat ze vijftien jaar geleden door haar beroemde moeder in de steek werd gelaten, heeft Rebeca het helemaal gemaakt in Madrid door haar huwelijk met Manuel, topman bij de televisie en tevens ex-minnaar van haar moeder. Na de mysterieuze dood van Manuel komen moeder en dochter terecht in een complexe draaikolk en ontdekken de waarheid over zichzelf.
Ricky is net ontslagen uit een psychiatrische kliniek. Hij is geobsedeerd door pornoactrice en junkie Marina en ontvoert haar.
Ivan, Pepa’s minnaar, heeft net hun verhouding beëindigd. Maar ellende komt nooit alleen. Haar vriendin Candela is verliefd geworden op een terrorist. Dan komt de stapelgekke vrouw van Ivan langs met geladen vuurwapens. Ivan vertrekt met het vliegtuig dat de vriend van Candela wil kapen. Het is genoeg om een zenuwinzinking van te krijgen!
De succesvolle filmregisseur Pablo Quintero heeft de liefde gevonden bij de knappe arbeidersjongen Juan. Die is niet tevreden over Pablo’s levensstijl en vertrekt om zich te bezinnen. Pablo eist dat Juan hem liefdesbrieven stuurt om contact te houden. Hij schrijft ze zelf, zodat Juan ze alleen maar terug heeft te sturen. Als hij een affaire met de bezitterige Antonio begint, ontsporen de verhoudingen.
Gloria probeert in Madrid haar leven en familie op orde te houden. Haar man is een drammerige taxichauffeur met een vaag verleden. Haar oudste zoon dealt en oma is in de ban van een hagedis. Gloria heeft diverse schoonmaakbaantjes om rond te kunnen komen. Als haar echtgenoot dood wordt aangetroffen, lijkt de hagedis de enige getuige te zijn. Net als Gloria niet meer weet hoe ze nu verder moet, blijkt er toch weer een reden te zijn om door te gaan.
Na een mislukte drugsdeal duikt nachtclubzangeres Yolanda onder in een klooster. Moederoverste, een lesbische heroïnegebruikster, is fan van Yolanda. Een non hallucineert op LSD, een andere schrijft liefdesromannetjes en als huisdier hebben ze een tijger. Als het klooster in de financiële problemen komt, probeert moederoverste het te redden.
